شیطان نجیب و راهنمای عملی فن قدرت

برخی نام‌ها کارکردشان فحش خوردن و دادن وجهه به فحش‌دهنده است. در صف متفکران با این کارکرد، نیکولو ماکیاوللی نفر اول است. از جعل عنوان ماکیاولیسم گرفته تا انتساب رفتار جناح رقیب و برادر به ماکیاوللی در رجاله‌آباد خودمان.

 اما محتوای کتاب «شهریار»(و همین‌طور «گفتارها») چیست که چنین همه را علیه متفکر اهل فلورانس برآشفته؟

در فرهنگ خودمان آثار مکتوب درباره سیاست عمدتا چیزی جز نصیحت‌های پدرانه به پادشاه نیست. تاریخ ایران نشان می‌دهد که پادشاهان و به تعبیر امروزی «هسته سخت قدرت»! به این نصایح بی‌اعتنا بودند.

در فرهنگ غرب تا پیش از ماکیاوللی آثار شاخص درباره سیاست متعلق به افلاطون و ارسطو ست که در مجموع دسته‌بندی نظام‌های سیاسی و ارائه هدف نهایی و مطلوب برای این نظام‌هاست.
 
ماکیاوللی از این دو برمی‌گذرد و شیوه کارکرد قدرت در سیاست داخلی و خارجی را آشکار می‌کند. او به ما نشان می‌دهد هر عمل مردان سیاست به چه نتیجه‌ای می‌انجامد و اگر حکومتی دنبال هدف مشخصی‌ست چه باید بکند.
آن‌چه باعث برآشفتن بسیاری شده این است که ماکیاوللی این دستورالعمل‌ها را بدون در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی بیان می‌کند.
ماکیاوللی مکانیزم آن‌چه پیش و پس از او در سیاست اتفاق می‌افتاده و می‌افتد را صادقانه گزارش کرده و قضاوتی مبنی بر خوب یا بد بودن آن‌ها نمی‌کند.
ماکیاوللی حسرت‌خوار دوران طلایی جمهوری روم است و نه نظام‌های استبدادی شرق و قرون وسطایی اروپایی. هم‌چنین بارها شرایط ثبات و بقای حکومت را رعایت حقوق مردم می‌داند.
گرچه ماکیاوللی از دور چون شیطان می‌نماید، اما در متونش اگر به شیطان بودن او اصرار داشته باشیم بی‌شک شیطان نجیبی است که بر راستگویی و صداقت پافشاری می‌کند.

در پایان باید ترجمه و قلم داریوش آشوری را ارج نهاد و نیز دو انتشاراتی وزین آگه و آگاه را به توسعه فرهنگی ایران خدمت شایانی کردند.